ยเต ปฐฺยเตตฺยตฺโถ, อเนนาปวาทวิธินฺทสฺเสติ, ตสฺเสติ อาโทเยเนติ นิทฺทิฏฺฐสฺสอุสฺสคฺคสฺสพาธนมฺภวตฺยปวาเทน, เยน ตฺวปฺปตฺเต วิสเย อารพฺภเต ตสฺส พาธนํ น ภวตีตฺยตฺโถ, กุโตติ เจ อนวกาสตฺตา, ตถาหิ ยทิ อุสฺสคฺเคน สพฺโพ วิสโย คหิโต สิยา, โก-ปวาทสฺสอญฺโญ วิสโย สิยา, ตสฺมา อนวกาสตฺตา (น) อป (วาเท) ปน ตสฺส พาธนมฺภวตีตฺยวเสยํ, เยน ตุสฺสคฺเคน โกจิ เทวาปวาทวิสโย-นุปฺปตฺโตสิยา, นสพฺโพ, ตมฺปติ สาวกา สตฺตา ตมฺพาธเตติ วุตฺตํ โหติ, ‘ปญฺจปูลิมานเย’ตฺยตฺร ปญฺจนฺนํ ปูลานํ สมาหาโรติ วิเสสนสมาโส ‘‘นทาทิโตวี’’ (3-27) สมาหรณํ สมาหาโรติ สมาหารสฺสปิ ภาวรูปตฺตา อาห ‘ภาวปฺปธานตฺเตปี’ติ, คุณภูตทพฺพานิ ปูลานิฯ

125. อิม

สุตฺเต อนิตฺถิยนฺติ กิมตฺถิย (มเนน) ปฏิเสธวจเนน, ยโต อิมสฺเสตฺเววานิตฺถิลิงฺเคน นิทฺเทโสติ มนสิกตฺวา อาห-นามคฺคหเณ’อิจฺจาทิ, ‘‘นามคฺคหเณ ลิงฺควิสิฏฺฐสฺสาปิ คหณ’’นฺติ ปริภาสายํ, ตตฺถ ลิงฺเคน สุตฺเต นิทฺทิฏฺฐโต อญฺเญน เกนจิ วิสิฏฺฐํ นามํ ลิงฺควิสิฏฺฐํ, ตสฺส, ยตฺถ สทฺทสามญฺญสนฺนิสฺสยนํ, ตตฺถ นามคฺคหเณ สติลิงฺควิสิฏฺฐสฺสาปิ คหณํ โหติ… สามญฺเญ สพฺพวิเสสานุปฺปเว สโตตฺยธิปฺปาโย, อิทเมวาติ อนิตฺถิยนฺติ วจนเมว, ญาปกนฺติ ปตฺติ ปุพฺพโก ปฏิเสโธ, โส อิตฺถิยมฺปตฺติยํ สติ อนิตฺถิยนฺติ กโต สิยาติ อนิตฺถิยนฺติ ปฏิเสธวจนเมเวมํ ปริภาสํ ญาเปตีติ อตฺโถ, อิมินา อิมิสฺสา ปริภาสาย สามตฺถิยลทฺธตํ ทสฺเสติฯ

127. สิมฺห

อนปุํสกสฺสาติ ปริยุทาโสติ อนปุํสกสฺสาติ เอตฺถ นญฺสทฺทสฺส ปริยุทาโส-ตฺโถตฺยตฺโถฯ

129. มสฺสา

ตนฺเนติอาทินา กตฺถจิ ปริภาสาวติรนิจฺจาติ สูเจติฯ

130. เกวา

โหตุ สิโต-ญฺญตฺรเก สติ สาเทโส, สิมฺหิ ตุ กปฺปจฺจยา ปฐมเมว กโต มสฺส สาเทโสติ ตปฺปจฺจเย สติ ‘เกวา’ติ กิํ สามญฺเญน สาเทสวิธาเนเน ตฺยาสงฺกิย สุตฺตสฺส สามญฺญ วิธาเน ผลํ ทสฺเสตุํ ‘เกเนกตฺถตายํ’ตฺยาทิมาห, เกเนกตฺถตายนฺติ กปฺปจฺจเยน สห ณาทิวุตฺติยํ, ปุพฺพภาคสฺสาติ อสุภาคสฺส ปทตฺตาภาวาติ ‘‘เอกตฺถตายา’’ติ (2-119) วิภตฺติยา ปทตฺตสาธิกายาปคเมน ปทตฺตาภาวา, ปทสงฺขารนิพนฺธโนติ ปท สิทฺธิ เหตุโก, ‘‘นิมิตฺตาภาเว เนมิตฺติกสฺสาปฺยภาโว’’ติ ญายสฺสายมตฺโถ ‘‘นิมิตฺตํ การณํ เหตูตฺยนตฺถนฺตรํ, นิมิตฺตสฺส อภาโว นิมิตฺตาภาโว, ตสฺมิํ นิมิตฺตาภาเว เหตุวินาเสตฺยตฺโถ, นิมิตฺตา อาคโต เนมิตฺติโก, ผลภูโต ธมฺโม, นิมิตฺเต ภาโว วา เนมิตฺติโก, นิมิตฺตสฺสาภาเว ตํ เหตุโต ปวตฺตสฺส เนมิตฺติกสฺส ผลสฺสาปฺยภาโว ภวตี’’ติ, ตถาหิ ฉตฺตนิมิตฺตฉายา ฉตฺตาปาเยน ภวติ, ปทีปนิมิตฺตทสฺสนํ ปทีปาปาเย น ภาติ, ตเถหาปิ นิมิตฺตโต ปวตฺตานํ นิมิตฺตาภาเว อภาโวเยว ยุตฺติ มาติ มญฺญเต, อญฺญตฺรจาติ สิโต อญฺญตฺร จฯ

131. ตต

ตฺยเอตานํ ตการสฺส ปริจฺจาคาย ‘ตตสฺสา’ติ วุตฺตํฯ

132. ฏส

อิมิสฺสายาตฺยาทีสุ ‘‘สฺสํ สฺสา สฺสาเย’’ตฺยาทินา (2-52) อิ, ‘‘ตทาเทสา เต วิย โหนฺตี’’ติ ปริภาสโต สาทฺยาเทสีนํ คหณาสฺสายาเทสาทีนํ คหณสมฺภเวปิ กิํ สฺสายาทิคฺคหเณ น สุตฺตคุรุกรเณเน ตฺยาสงฺกิย‘สฺสายาทิคฺคหณ’มิจฺจาทิ, วุตฺติ คนฺโถ วุตฺโตติ ทสฺเสตุมาห-‘นนุ เจ’ตฺยาทิ, ฏสสฺมาทิกํ ‘ฏสสฺมาสฺมินฺนนฺนาสฺวิมสฺส จา’ติ วตฺตพฺพํ, นมาทีนมฺปิ วิธิคฺคหณาย [นาทีนมฺปวิคฺคหาย (โปตฺถเก)], ตสฺสา